افتتاح کارخانه پرعیارسازی عناصر نادر خاکی

اهمیت استراتژیک عناصر نادر خاکی در کشور‌های توسعه یافته بر هیچ‌کس پوشیده نیست، اما در ایران علی‌رغم پتانسیل بالا،اهمّ از پتانسیل های کشور در زمینه عناصر نادر خاکی میتوان به معادن استان های سنندج -سیرجان، ایران مرکزی و باطله های بسیاری از معادن سنگ اهن در بافق اشاره کرد که عملا در آنها فسفات حاوی REE در طول چندین دهه اخیر استخراج به عنوان باطله دپو شده و متاسفانه این ثروت عظیم نادیده گرفته شده است.

در استان سیستان و بلوچستان نیز این پتاسیل بسیار نمود پیداکرده است که میتوان عملا این استان را یکی از ایالتهای پر پتاسیل جهت شناسایی عناصر نادر خاکی نام برد ، در این راستا از دیگر استان ها می توان از جراسان جنوبی نام برد ، استان خراسان جنوبی در گرانیت های تیپ s و عناصر لانتانیوم ، سریوم ، نئودیمیوم، و توریوم تا عیار میانگین ۵۰۰ گرم برتن مطالعه و شناسایی شده اند که با توجه به همراهی طلا در برخی از نقاط‌، این گرانیتها میتوانند به عنوان یک منبع عظیم معرفی شوند.

همچنیم سواحل مکران، گابروهای کهنوج و برخی نقاط سواحل گیلان نیز کانی مونازیت را به شکل ذخایر ساحلی دارا می باشند و در کنار همه این موارد پلاسرهای مروست در استان یزد و پلاسر های منطقه دهسلم و شاهکوه و هم چنین آپاتیت های جزیره هرمز را میتوان نام برد.

متاسفانه تا کنون در کشور مشکل عدم توانایی ، تکنولوژی فرآوری و استحصال این عناصر را داشته ایم اما خوشبختانه با تلاش و همت شبانه روزی شرکت آرسس در مبحث فرآوری ذخایر معدنی با کارشناسی های صورت گرفته این مشکل چاره اندیشی و مرتفع شده است و در حال حاضر کارخانه پر عیار سازی و استحصال عناصر نادر خاکی در کانی مونازیت  رسما شروع به کار کرده است.

این فلزات مهم و ارزشمند که امروزه قدرت جهان را در دست گرفته‌اند، در صنایع بالادستی نظیر فولاد‌های آلیاژی، فیبر نوری، تجهیزات دفاعی و لیزرها، ناو‌های سطحی و زیر‌دریایی‌ها، موشک‌های بالستیک، جنگنده‌ها، انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر توربین‌های بادی، تجهیزات پزشکی و دارو‌های رادیوتراپی ضد سرطان مبتنی بر عناصر نادر خاکی مانند لوتتیوم، کاربرد گسترده‌ای دارند. علاوه بر این ساخت لپ‌تاپ و موبایل‌ها نیز به این عناصر به شدت وابسته است.

 در حقیقت، جنگ اقتصادی مدرن بین چین و آمریکا نیز بر سر دستیابی به این عناصر است. این اهمیت به حدی است که حتی مطالعات انجام شده بر روی نمونه‌های حمل شده از کره ماه، با هدف بررسی عناصر نادر خاکی (REE) صورت گرفته است. از آنجایی که ما در تمامی این حوزه‌ها تحت تحریم قرار داریم و صنایع ما عملاً به دلیل در دسترس نبودن این مواد حیاتی استراتژیک در نوعی رکود پیشرفت قرار دارد، اهمیت این موضوع برای کشوری، چون ایران صدچندان می‌شود؛ در حالی که کشور ما از وجود این عناصر باارزش غنی است.

اکنون پس از گذشت بیش از ۱۱ سال از مراحل تحقیق و اکتشاف و انجام مراحل آزمایشگاهی بر روی پتانسیل‌های ایران به‌ویژه مطالعه موردی پلاسر‌های مروست در استان یزد که از دیرباز به‌عنوان مناطقی شناخته‌شده و پرپتانسیل برای عناصر نادر خاکی مطرح بوده است، شرکت آرسس برای اولین‌بار با دانش کاملاً بومی، از طراحی تا ساخت و اجرای اولین کارخانه پرعیارسازی عناصر نادر خاکی در مروست را راه‌اندازی کرده است. این پروژه با سرمایه‌گذاری هلدینگ تجلی توسعه معادن و فلزات، با ظرفیت خوراک روزانه ۶۰ تن و ماهانه ۲هزار تن قادر خواهد بود که ماهانه حدود ۲۵۰ کیلوگرم اکسید عناصر نادر خاکی تولید کند.

هدف اصلی شرکت آرسس این است که این کارخانه به اولین مرکز تحقیقات عناصر نادر خاکی در خاورمیانه تبدیل شود و این گام مقدمه‌ای برای احداث کارخانه اصلی در مروست استان یزد با ظرفیت ورودی روزانه ۱۰هزار تن خواهد بود. چالش‌های شرکت آرسس در بخش طراحی بیشتر مربوط به شناسایی مشخصات فیزیکی عناصر نادر خاکی نظیر مطالعه دقیق دانسیته، میزان تخلخل‌ها، مطالعات درجه آزادی و ترکیب وزنی نودول‌های *مونازیت* مروست بوده است تا بتوان تجهیزات پرعیارسازی را متناسب با آن طراحی کرد. این موضوع بیش از سه سال زمان برد تا سرانجام تجهیزات طراحی و ساخته شد.

از دستاورد‌های اصلی شرکت آرسس در بخش ساخت تجهیزات مورد نیاز، می‌توان به اختراع اولین الکترومگنتیک با گوس بیش از ۳ تسلا بدون نیاز به خنک‌کننده در جهان اشاره کرد. این دستگاه که علاوه بر پرعیارسازی مونازیت، در فرآوری دیگر مواد معدنی نظیر هماتیت، نیکل، کرومیت و... نیز کاربرد دارد، تاکنون به‌شدت تحریم بودیم و اکنون با در اختیار داشتن این تجهیزات، صنایع معدنی ما رونقی بیش از پیش پیدا خواهند کرد.

شرکت آرسس بر آن است که با توجه به منویات رهبری مبنی بر توسعه ملی صنایع و اقتصاد کشور تمام همت خویش را مصروف به این امر مهم نماید تا زنحیره ارزش از معدن تا صنایع کامل گردد و با امید به خدا و حمایت‌های صنعت و دولت، بتوانیم از این پتانسیل‌های بالای کشور استفاده کنیم تا در دنیا جزء ده کشور برتر تولیدکننده این عناصر شویم و به سمت پیشرفت و تکنولوژی حرکت کنیم.