فیلترینگ نوعی خودتحریمی است / کسب‌‌کارها؛ بزرگترین بازندگان محدودیت‌های اینترنتی

گرچه آمار قابل استنادی از میزان استفاده کاربران ایرانی از فیلترشکن‌ ها وجود ندارد؛ اما با توجه به مسدودسازی گسترده فضای مجازی به ویژه شبکه‌های اجتماعی محبوب، کشور ما یکی از بیشترین استفاده‌کننده انواع فیلترشکن در جهان است که به گفته مسئولان بازار میلیاردی را ایجاد کرده است.

اخیرا محمدحسن آصفری نماینده مجلس از درآمد سالانه ۵۰ هزار میلیارد تومانی فروش فیلترشکن‌ها در کشور خبر داد و گفت: «این فیلترشکن‌ها یک ریال هم مالیات پرداخت نمی‌کنند.»

سال گذشته نیز صحبت‌هایی از ساماندهی فروشندگان وی‌پی‌ان در کشور به میان آمد که به شدت مورد انتقاد کاربران در فضای مجازی قرار گرفت و دولت متهم به همکاری با فیلترشکن‌ها شد. البته کارشناسان این کار را از نظر فنی شدنی ندانستند و به نظر می‌رسد این راهکار در حد حرف باقی ماند.

در حالی این سخن‌ها هر از چندگاهی بر زبان مسئولان کشور جاری می‌شود که بررسی‌ها نشان می‌دهد فروش انواع وی‌پی‌ان و فیلترشکن در کشور به راحتی انجام می‌شود؛ هیچ نظارتی بر آنها نیست.

یکی از فروشندگان وی‌پی‌ان دراین باره به خبرنگار «تیتر کوتاه» گفت: درحال‌حاضر تقریبا همه کسانی که مشغول به تعمیرات نرم‌افزاری گوشی همراه و لپ‌تاپ هستند به نصب فیلترشکن هم اقدام می‌کنند و باتوجه به فیلتر شدن اینستاگرام طی یکسال گذشته، بیشترین درآمدشان از نصب فیلترشکن است.

وی درباره قیمت و هزینه نصب فیلترشکن‌ها گفت: بستگی به نوع آن دارد؛ اما به طور میانگین می‌توان گفت که هزینه ماهانه آن از ۲۰۰ هزار تومان تا ۷۰۰ هزار تومان است.

او در پاسخ به این سوال که آیا ضمانتی برای کارکرد صحیح این فیلترشکن‌ها است و چقدر می‌توان امید داشت که بعد از مدتی از کار نیافتند؟ گفت: اصولا تا زمانی که در زیرساخت کشور اختلالی به وجود نیاید و محدودیت جدیدی اعمال نشود، فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها قطع نمی‌شوند و بدون مشکل کار می‌کنند. اما به طور کلی هیچ ضمانتی بر کارکرد بدون اختلال وجود ندارد و ممکن است بدون هیچ اخطار قبلی از کار بیفتند یا روی اپراتور خاصی به درستی کار نکنند.

بلایی که فیلترینگ بر سر کسب‌و‌کارها آورد

مسئول یکی از فروشگاه‌های اینستاگرام درباره میزان درآمد خود بعد از فیلترینگ اینستاگرام به «تیتر کوتاه» گفت: تابستان سال گذشته درآمد ماهانه ما به حدود ۱۵ میلیون تومان می‌رسید؛ اما بعد از فیلترینگ اینستاگرام این رقم به ماهی دو تا سه میلیون رسید و حالا با افزایش استفاده از فیلترشکن‌ها توسط مردم و دسترسی آنها به اینستاگرام، ماهانه حدود ۶ میلیون درآمد داریم.

حسن هاشمی رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور نیز درگفت‌وگو با «تیتر کوتاه»، فیلترینگ را عامل بحران اقتصاد دیجیتال عنوان کرد و گفت: ‌ای کاش به جای فیلترینگ و تبلیغات زرد برای پیام‌رسان‌های داخلی، حق انتخاب کاربر را به آنها گوشزد کنیم تا بدانند اگر روزی، هم‌سطح توییتر هم باشند، باز باید برای انتخاب شدن تلاش کنند.

وی افزود: دسترسی به اینترنت پرسرعت و پایدار حق طبیعی همه مردم است و طبیعتا کسانی که قرار است به عنوان فریلنسر رسمی و قانونی شناخته شوند هم باید از این حق بهره‌مند باشند، حتی از نظر ما افرادی مانند فریلنسرها باید به سرویس‌ها و خدمات بین‌المللی مثل اینترنت ماهواره‌ای استارلینک هم دسترسی داشته باشند، اما اگر دسترسی فریلنسرها به سرویس‌ها و خدماتی فراتر از سطح عمومی جامعه مد نظر است، این کار باید به شکلی باشد که افکار عمومی به دلیل سیاست‌هایی مانند فیلترینگ، از آن به معنای محدودیت برای اکثریت و بهره‌مندی برای اقلیت برداشت نکند.

رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور ادامه داد: متاسفانه مشکل آن است که آنچه در جلسات مشترک بین بخش خصوصی و نمایندگان دولت و حاکمیت مطرح می‌شود، از نظر زاویه نگاه با هم بسیار متفاوت است، حرف ما این است که در سال‌های اخیر، با حمایت‌های دولت و حاکمیت، هزاران شرکت دانش‌بنیان و چند میلیون کسب و کار روی بستر اینترنت ایجاد شده که توانسته فرصت‌های اقتصادی متعددی برای عموم مردم در نقاط مختلف کشور فراهم کند، حتی در روستاهای دوردست؛ بنابراین نمی‌شود به این سادگی درباره قطع اینترنت و مسدود کردن بستر اصلی این اکوسیستم اقتصادی روی پلفترم‌های فراگیری مانند اینستاگرام و واتس‌اپ تصمیم‌گیری کرد.

هاشمی ادامه داد: اکوسیستم اقتصاد دیجیتال با دستور و اجبار شکل نمی‌گیرد و اگر قرار باشد دولت با همین روش پیش برود، سرنوشت این اکوسیستم هم مشابه اکوسیستم‌های طبیعی از جمله دریاچه ارومیه و هورالعظیم خواهد شد.

رئیس سازمان نصر کشور به عدم‌تناسب سرعت رشد اقتصاد دیجیتال ایران و رشد پلت‌فرم‌های داخلی‌‎ و تعداد کاربران آنها به عنوان بازار هدف اشاره کرد و گفت: یک نکته مهم که گاهی نادیده گرفته می‌شود، بازار هدف این کسب و کارهاست؛ فرض کنیم این فعالان اقتصادی به پلت‌فرم‌های داخلی مهاجرت کردند، وقتی چند ۱۰ میلیون کاربر، که همان بازار هدف هستند، در پلت‌فرم‌های بومی حضور ندارند، چه امیدی برای رونق این کسب و کارها وجود دارد؟ البته این ادعا مطرح می‌شود که با موج مهاجرت کاربران داخلی به پلت‌فرم‌های بومی مواجهیم اما صحت‌سنجی این ادعا خیلی سخت نیست و به راحتی می‌توان دقیق نبودن آن را اثبات کرد.

وی در ادامه اظهار کرد: از سوی دیگر حتی نمایندگان مجلس هم تایید کرده‌اند که ظرفیت پلت‌فرم‌های داخلی جوابگوی نیازهای فضای کسب و کار نیست، وقتی سرعت توسعه این پلت‌فرم‌ها بسیار کندتر از سرعت رشد اقتصاد دیجیتال کشور است، آیا راهش این است که جلوی سرعت چشمگیر رشد فعالان اقتصادی را بگیریم؟

رئیس سازمان نصر کشور ادامه داد: وقتی میلیون‌های کاربر ایرانی، از جمله فعالان اقتصادی، روی برخی پلت‌فرم‌های خارجی فعال هستند و تجربه هم ثابت کرده نمی‌توانیم با اقداماتی مثل فیلترینگ این مطالبه را از بین ببریم، تصمیم منطقی این است که به جای محدودسازی، قدرت تولید محتوای خودمان در این بسترها را افزایش دهیم و تلاشمان این باشد که از این بستر آماده به بهترین شکل استفاده شود. در کنار این حضور قوی، حتما و قطعا باید تقویت پلت‌فرم‌های بومی را هم دنبال کنیم. هاشمی معتقد است: فراموش نکنیم که پلتفرم‌های بین‌المللی، همان‌طور که از اسمشان مشخص است در بستر جهانی فعال هستند که علاوه‌بر مخاطبان و کاربران داخلی، حجم قابل‌توجهی از کاربران دیگر کشورها را نیز شامل می‌شود و محتوای تولیدی در این بستر هم بسیار گسترده‌تر است و باید به همه این ویژگی‌ها به دید فرصت نگاه کرد.

وی درپایان گفت: مهم‌ترین ویژگی اقتصاد دیجیتال و دنیای مجازی، برداشته شدن مرزهای جغرافیایی است که اتفاقا این ویژگی برای ما یک مزیت و فرصت بسیار فوق‌العاده است و می‌توانیم تحول بزرگی در اقتصاد کشور ایجاد کنیم، تحریم‌های خارجی را دور بزنیم و توان فنی و تخصصی‌شان را به کمک کشور بیاوریم؛ اما متاسفانه به جای استفاده از این فرصت، خودتحریمی‌هایی ایجاد می‌کنیم که نابودکننده فضای کسب و کار است.