کمک شهرهای ساحلی به کلانشهرها / زمینه کاهش قیمت مسکن فراهم می شود؟

ساخت مسکن در شهرهای ساحلی به دلیل جذابیت طبیعی و فرهنگی، همواره یک چالش مهم برای منشاء گذاران و مسئولان شهری بوده است. این شهرها به عنوان مقصد مورد علاقه بسیاری از گردشگران برای زندگی یا تفریح انتخاب می‌شوند. در نتیجه، ساخت مسکن در این مناطق نیازمند در نظر گرفتن عوامل زیست محیطی مانند حفاظت از جلوه‌های طبیعی، مدیریت پایدار منابع آبی و حفاظت از سواحل است. همچنین، باید با توجه به تغییرات آب و هوایی و رفتار سیل‌ها و راندهای اقیانوسی، طراحی مسکن‌ها از نظر مقاومت ساختمانی و امنیت زندگی، با دقت صورت گیرد.

 در راستای توجه به اقتصاد دریا محور، طرح توسعه سکونت‌گاه‌های جدید مولد در سواحل جنوبی کشور که در ششمین جلسه شورای‌عالی مسکن مورد تأکید رئیس‌جمهوری قرار گرفته بود، هم‌اکنون در مرحله مکان‌یابی سکونت‌گاه‌ها قرار دارد و پهنه‌های دارای قابلیت استقرار سکونت به ادارات کل استان، برای انجام استعلام‌های موردنظر در کارگروه ارسال شده است. بر اساس اهداف عملیاتی طرح، برنامه‌ریزی برای احداث ۲۷ سکونت‌گاه ساحلی در ۴ استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان در چارچوب ضوابط و قوانین در دستورکار قرار دارد.

بر این مبنا در استان سیستان و بلوچستان، مکان‌های پیشنهاد‌ی بندر تَنگ، گوردیم، جنوب زَرآباد، شمال رَمین، نَگور، بَلِه سَر، بِریس، گواتر، پسابندر، تیس، دِرَکس، تیاب، کهیر و دَرَک در دستورکار قرار گرفته است. همچنین در استان هرمزگان مکان‌های پیشنهاد‌ی شهر‌های مولد در مناطق آبکوهی، دیوِل، مَکران، گَتان، سیریک قدیم، خلیج‌فارس، شیب‌دراز، هولِر، بندر خمیر، بندر‌های کلات و آفتاب، نخیلو، دیوان، شرق چارَک، کَنگ، سایه‌خوش و حمیران در دستورکار قرار گرفته است.

در استان بوشهر مکان‌های پیشنهاد‌ی شهر‌های مولد در مناطق سیراف، کنگان، شیف، گوابین و بِیدو، بندر ریگ، بندر گناوه، شمال بینَک، دیلم، نایبند، کَبگان، غرب عسلویه، تُنبَک، دِلوار، شمال بندر عامری، جَلیره و رامِله، ساخته خواهد شد. در استان خوزستان نیز مکان‌یابی پیشنهاد‌ی شهر‌های مولد برای مناطق مَهرویان، غزاله، اروندکنار، جنوب شادگان، غرب سربندر، سنجافی و دارخُوِین، ساخته خواهد شد.

معیار‌های مکان‌یابی عرصه‌های ساحلی جنوب کشور برای توسعه شهر‌ها و ساخت مسکن، بر اساس محور‌های زیست‌محیطی، معیار‌های اجتماعی و اقتصادی، کالبدی و فضایی و سایر معیار‌های قانونی و فنی از جمله پهنه‌های خطر، زنجیره ارزش و ویژگی منابع پایه برای تولید انجام می‌شود.

همچنین مواردی از قبیل فیزیوگرافی مناسب زمین، تامین منابع آب و زیرساخت‌های اتصال به شبکه‌های پایه، حمل‌ونقل، مجاورت با فعالیت پایه کنونی نظیر صنعت، کشاورزی و خدمات، امکان استحصال از منابع طبیعی، عدم تعارض با مخاطرات طبیعی و انسان‌ساخت، امکان کاهش هزینه تامین زمین و همخوانی با عرصه‌های توصیه‌شده در اسناد فرادست، انجام خواهد شد.

در همین زمینه علیرضا جعفری مدیرعامل سابق شرکت عمران شهر‌های جدید در خصوص شهر‌های ساحلی  گفته است: مطالعات جانمایی ۳ شهر جدید تیس، مکران و خلیج‌فارس در منطقه چابهارانجام شده و دو شهر جدید تیس و شهر جدید مکران در منطقه چابهار و در گستره غربی جاسک و شهر جدید خلیج‌فارس حدفاصل میناب و بندر عباس جانمایی شده و احداث می‌شوند. هم اکنون در شهر جدید تیس که در زمینی به مساحت ۴۳۸۰ هکتار جانمایی شده ۱۵۰۰ واحد مسکونی در حال احداث است که پیشرفت فیزیکی آنها ۵۰ درصد است و در کنار آن احداث خدمات روبنایی از جمله مدرسه، مسجد، واحد‌های تجاری و مراکز محله که همگی به زیست پذیر کردن مناطق جنوبی کمک می‌کنند در حال مطالعه، طراحی و بعضا اجرا هستند.

به گفته جعفری، پهنه‌های سکونتی ۱۳ شهرک مسکونی نوار ساحلی جنوب نیزی تصویب شده است که هم اکنون احداث ۸ شهرک مسکونی در سیستان و بلوچستان و ۵ شهرک مسکونی درهرمزگان در برنامه قرار گرفته است. به موازات جمعیت‌پذیری و سرمایه‌گذاری در این بخش، در بخش سواحل و بنادر کشور و توسعه زیرساخت‌های بندری نیز مجموعه اقداماتی در حال انجام است.

همچنین علی اکبر صفایی مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی پیش از این اعلام کرده بود که به منظور تحقق اقتصاد دریاپایانه تاکنون ۲۰ هزار میلیاردتومان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بنادر بازرگانی و ۵۰ هزار میلیاردتومان سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده است. سازمان بنادر و دریانوردی ۴ هزار و ۴۰۰ میلیاردتومان و ۱۹۵ میلیون یورو در سواحل مکران هزینه کرده است.

به گفته وی، سازمان بنادر و دریانوردی علاوه بر برنامه‌ریزی برای توسعه بندر شهید بهشتی چابهار، مقدمات لازم برای ایجاد بندر بزرگ تجاری (مجتمع بندری مکران) را در برنامه قرار داده است.

براساس این گزارش اخیرا هم با توجه به سفر دور دوم رئیس جهمور به استان هرمزگان عملیات اجرایی دو شهر ساحلی کشور کلید خورد که مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی در این خصوص گفت: در سفر به استان هرمزگان عملیات اجرایی احداث دو شهر جدید خلیج‌فارس و مکران مرکزی به دنبال ایجاد ۲۷ نقطه ساحلی و ۲۷ شهر ساحلی در پهنه سواحل جنوب آغاز شد.

وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: رهبر معظم انقلاب، رئیس‌جمهور، وزارتخانه و مجلس پیگیر این کار بودند و بر درستی این کار و هرچه سریع‌تر به سرانجام رساندن آن تأکید داشتند؛ بنابراین تصمیم گرفتیم در موازات این سفر نقاط اصلی که در این استان هدف‌گذاری شده مورد توجه قرار بگیرد. البته نقاط دیگری هم داریم اما درحال‌حاضر این ۲ نقطه با سرمایه‌گذاری قابل توجه سرمایه‌گذاران در دستور کار قرار گرفته و از امروز باید شاهد پیشبرد مراحل تأسیس نخستین شهر جدید ساحلی که به نام خلیج همیشه فارس مزین شده، باشیم.

بذرپاش با بیان اینکه نقطه‌ای که این شهر در آن احداث می‌شود از نقاط راهبردی کشور است، گفت: البته باید هر چه سریعتر عملیات اجرایی ۲۷ نقطه هم در زمان بسیار کم آغاز شود. این طرح را هم‌پیوندی با استان‌های فاقد ساحل هم قرار داده‌ایم؛ درحال‌حاضر این طرح در ۱۱ استان به تصویب رسیده و استان‌ها نقاط مختلفی را برای اجرای آن تعریف کرده‌اند.

وزیر راه و شهرسازی گفت: استان‌های معین، هم به رونق این منطقه و استان‌های ساحلی کمک می‌کنند و هم می‌توانند ارزش افزوده و ثروتی که نصیب این طرح می‌شود را به استان‌های خودشان منتقل کنند.

بذرپاش اضافه کرد: بخش اعظم مجوزها انجام شده و اگر نیاز به مجوز دیگری در سطح ملی و استانی و یا نیاز به مداخله بنده باشد ورود خواهیم کرد و کمک می‌کنیم. نقطه بعدی هم شهر مکران مرکزی است که از مساحتی حدود سه هزار هکتار و ظرفیت ۳۰ هزار واحد مسکونی بهره می‌برد؛ قرار است فاز نخست عملیات اجرایی در این شهر با احداث ۱۰ هزار واحد مسکونی شروع شود.

در همین رابطه هم هاشمی کارشناس مسکن وشهرسازی  گفت: احداث شهر‌های ساحلی خود نقش بسیار موثری در بهبود وضعیت بازار مسکن و توسعه اقتصادی شهر‌ها و همچنین مهاجرت‌پذیری در بخش‌های مختلف دارد که این اقدام خود می‌تواند زمینه ساز رونق در شهر‌ها شود. احداث شهر و شهرک‌های ساحلی در چنین شرایطی زمینه ساز کاهش قیمت مسکن در کلان شهر‌ها و همچنین کاهش قیمت مسکن در بخش‌های مختلف دارد.

گفتنی است، بر اساس اسناد آمایش سرزمینی، جنوب کشور شامل مناطق سواحل مکران تا خوزستان، مناطقی دارای ظرفیت و ارزش افزوده اقتصادی هستند که توجه به آنها می‌تواند زمینه توسعه اقتصادی برای کل کشور را فراهم کند. ظرفیت‌هایی نظیر توسعه بنادر و حمل‌ونقل، پایانه‌های نفتی، کشاورزی و مواردی از این دست جزء مواردی است که در جنوب کشور وجود دارد، اما تاکنون مورد بی‌توجهی قرار گرفته است که حال با احداث شهر‌های ساحلی و شهرک‌ها می‌توان امید به اجرایی شدن این بخش داشته باشیم.