اکسپو ۲۰۲۵؛ همه جهان حاضر و ایران غایب

امید فدایی - کارشناس: بعد از یک فرصت سوزی بزرگ در اکسپو ۲۰۲۰ دبی که میتوانست برای معرفی کشور ما به دنیا بسیار کارآمد واقع شود همه نگاه ها معطوف به حضور قدرتمند در اکسپو اوزاکا ژاپن شد. اگر چه سالی که نکوست از بهارش پیدا بود!

 وقتی ما از یک ارائه خوب در کنار گوشمان در شهر دبی عاجز بودیم چطور میشد انتظار معجزه در شرق دور داشته باشیم؟

در حالی که سایر کشورها در حال برنامه ریزی حضور قدرتمند در اکسپو ۲۰۲۵ اوزاکای ژاپن بودند تغییرات مکرر در مدیریت شرکت نمایشگاه های بین الملل ایران و بلاتکلیفی متولی بعد از چند جلسه نیم‌بند تصمیم بر عدم حضور ایران در این رویداد بزرگ گرفته شد.

 البته بنظرم شاید این تصمیم به نوعی تصمیمی شجاعانه و منطقی بود که گرفته شد. چرا که وقتی شرایط چه از نظر مالی و چه از نظر لجستیکی فراهم نبود، عدم حضور در این رویداد بزرگ  بهترین تصمیم بود؛ بقول معروف سفره ننداخته بوی مشک می دهد.

شاید هنوز خیلی ها از تاریخچه و یا اهداف برگزاری اکسپوها مطلع نباشند و یا حتی از تفاوت  بین اکسپوها و نمایشگاه ها مطلع نباشند. بنابراین نزدیکی به افتتاحیه این رویداد بزرگ نمایشگاهی بهانه ای شد که یکبار دیگه اشاره ایی ساده و عامیانه به اکسپوها داشته باشیم.

معرفی اکسپو 

اکسپوها یا نمایشگاه های جهانی یک نوع فعالیت بین المللی هستند که از اواسط قرن نوزدهم یعنی سال ۱۸۵۱ میلادی سازماندهی و برگزار می شوند؛ یعنی در حدود ۱۷۵ سال پیش.

اولین اکسپو در هاید پارک لندن در انگلستان و در سال ۱۸۵۱ برگزار شد که به واسطه این اکسپو سازه سالن کریستال پالاس در لندن ساخته شد.

تمرکز اکسپو بیشتر بر روی موضعات محیط زیستی فرهنگی و فناوری هست و معمولا نگاه تجاری ندارند.

از برگزاری اولین اکسپو تا زمان حال تعداد ۶۰ اکسپو برگزار شده است. بعد از چند دوره برگزاری و بر اساس تصمیمات BIE (دفتر نمایشگاه های بین المللی که سازمانی نیمه دولتی و مستقر در کشور فرانسه است که در حال حاضر تقریبا ۱۷۰ کشور از جمله ایران  عضو آن هستند) برگزاری اکسپوها به ۴ دسته تقسیم شد.

اکسپوهای جهانی که مدت برگزاری آن ۶ ماهه است و هر ۵ سال یکبار بر اساس رای گیری توسط اعضای دفتر نمایشگاه های بین المللی از بین کاندیداها انتخاب می شود.

ـ اکسپوهای تخصصی با تمرکز بر موضوعی خاص که مدت برگزاری آنها ۳ ماهه است و هر ۲ سال یکبار برگزار می شوند (در فاصله بین برگزاری اکسپوهای جهانی)

ـ اکسپوهای باغبانی که مدت زمان برگزاری  آنها نیز ۶ ماهه است 

ـ اکسپوهای هنری میلان که مدت زمانی ۶ ماه برگزاری می شوند

اولین ها در اکسپوهای جهانی

اکسپوها علاوه بر بحث حضور کشورها محلی برای معرفی اختراعات و سازه های جدید هم بوده اند؛ بصورت مشخص یکی از مهم ترین سازه هایی که به واسطه اکسپو ساخت شد برج ایفل در پاریس در سال ۱۸۸۹ بود که امروز به یک نماد معروف در دنیا تبدیل شده است.

از رونمایی های معروف دیگر در اکسپوها معرفی تلفن گراهام بل در سال ۱۸۷۶ در اکسپوی فیلادلفیای آمریکا بود

رونمایی معروف دیگر در اکسپوها ساخت اولین چرخ و فلک بزرگ جهان در اکسپوی ۱۸۹۳ شیکاگو بود 

یکی دیگر از رونمایی های تاثیرگذار در اکسپوها اولین پخش زنده تلویزیونی جهان با سخرانی فرانکلین روزولت رپیس جمهور وقت آمریکا در اکسپوی ۱۹۳۹ نیویورک صورت گرفت 

.

اولین دستگاه اشعه ایکس در اکسپوی سال ۱۹۰۱ بوفالوی آمریکا معرفیو عرضه شد 

شاید یکی از خوشمزه ترین معرفی ها در تاریخ اکسپو معرفی بستنی قیفی در اکسپو ۱۹۰۴ لوپیزیانا در آمریکا باشد 

معرفی تاثیرگذار بعدی در اکسپو ۱۹۷۰ در اوزاکا ژاپن اتفاق افتاد یعنی معرفی و رونمایی از اولین تلفن همراه این اکسپو یکی از پربازدیدترین اکسپوهای جهانی به شمار می رود 

داستان نمادها و شخصیت های کارتونی اکسپو

یک نکته جالب و دانستنی در مورد اکسپوها نمادهایی هستند که بصورت رسمی از اکسپوی ۲۰۰۰ هانوفر آلمان در کنار شعار و تم اصلی اکسپو متولد شدند. البته اولین نماد در اکسپو ۱۹۸۴ لویزیانا که یک اکسپو تخصصی بود رونمایی شد یک شخصیت کارتونی که یک پلیکان به اسم سیمور بود.

اولین شخصیت رسمی اکسپو با نام تویپسی در اکسپو ۲۰۰۰ در شهر هانوفر آلمان رونمایی و معرفی شد

نماد وشخصیت معرفی شده در اکسپوی ۲۰۰۵ آیچی ژاپن اولین نماد دو شخصیتی بود بنام های کیکورو  و  موریزو (کیکورو  به معنی کودک جنگل و موریزو به معنی پدر بزرگ جنگل)  

شاید یکی از معروفترین نمادهای اکسپوهای جهانی نماد و شخصیت اکسپوی ۲۰۱۰ شانگهای 

نماد و شخصیت معرفی شده در اکسپوی ۲۰۱۵ میلان ایتالیا نمادی با عنوان فودی بود که از ترکیب ۱۱ میوه بوجود آمده بود این طرح توسط کمپانی والت دیزنی ایتالیا طراحی و معرفی شد 

 

نماد اکسپوی ۲۰۲۰ دبی نیز از ۵ شخصیت به نام های: رشید ، لطیفه ، اوپتی ، الیف و ترا تشکیل شده بود

و جدیدترین شخصیت و نماد اکسپوها یعنی میاکومیاکو نماد اکسپوی ۲۰۲۵ اوزاکای ژاپن است

دانستنی های کوتاه در مورد اکسپوها 

ـ پاریس تنها شهری است که ۶ بار میزبان اکسپوهای جهانی بوده است.

ـ بعد از پاریس شهر بروکسل بلژیک با میزانی ۴ دوره اکسپو جهانی قرار دارد.

دبی اولین شهر در خاورمیانه و آفریقا میزبان اکسپو بوده است. البته در سال ۲۰۳۰ ریاض عربستان دومین شهر خاورمیانه در میزبانی از اکسپو خواهد بود. 

طراح پاویون ایران در اکسپوی ۱۹۶۷ آقای فرمانفرماییان طراح استادیوم آزادی و فرودگاه مهرآباد بوده است.  

حضور ایران در اکسپوها 

اگر بصورت تخصصی بخواهیم به حضور ایران اشاره کنیم ایران با احتساب مشارکت در اکسپو ۲۰۲۰ دبی ۱۲ دوره در این رویداد بین المللی حضور داشته است.

بر اساس شواهد و اطلاعات موجود اولین حضور ایران در اکسپو در زمان امیرکبیر در سال ۱۸۵۱ یعنی اکسپو لندن بوده است. رویدادی که با شعار صنعت برای تمام ملل برگزار شد. یک نکته اینکه بر اساس رسم موجود هر اکسپو با موضوع و شعار خاص برگزار می شود.

دومین حضور ایران در اکسپو ۱۸۶۷ پاریس رقم خورد که با موضوع کشاورزی صنعت و هنر برگزار شد.

 سومین حضور ایران در اکسپو ۱۸۷۳ در شهر وین اتریش با موضوع فرهنگ وتحصیل رقم خورد.

 چهارمین حضور ایران به سال ۱۹۰۰ با شعار و موضوع ارزیابی یک قرن در شهر پاریس بر می گردد .

یکی از معروف ترین پاویون های ایران در اکسپوهای جهانی مربوط به حضور ایران در پنجمین اکسپو در  سال ۱۹۶۷ در مونترال کانادا با شعار انسان و دنیای او بود.

ششمین حضور ایران در اکسپو به حضور در شهر تائجون کره جنوبی در سال ۱۹۹۳ با موضوع چالش مسیر جدید در توسعه مربوط می شود.

هفتمین حضور رسمی ایران در اکسپوها نیز به اکسپو سال ۱۹۹۸ در شهر لیسبون پرتغال با شعار و تم این اکسپو یعنی اقیانوس ها میراثی برای آینده بوده است.

هشتمین حضور ایران در سال ۲۰۰۰ و در شهر هانوفر آلمان رقم خورد؛ اکسپویی که با شعار انسان طبیعت و تکنولوژی برگزارشد..

نهمین حضور ایران در اکسپو ۲۰۰۵ آیچی در ژاپن با شعار خرد طبیعت بود 

دهمین حضور ایران سال ۲۰۱۰ در شانگهای چین با شعار شهر سالم زندگی سالم

یازدهمین حضور و شاید پر رنگترین حضور ایران که منجر به کسب جوایزی هم شد در اکسپو ۲۰۱۵ میلان ایتالیا رقم خورد. اکسپویی که با شعار تغذیه، زمین، انرژی برای حیاط برگزار شد که ایران بخوبی و با برنامه در این اکسپو حضور پیدا کرد.

 آخرین و دوازدهمین حضور ایران برخلاف حضور موفق در میلان بسیار ضعیف و بدون برنامه بود. اکسپویی که شاید می توانست نقطه عطفی برای حضور ایران در اکسپوها باشد تبدیل به ضعیف ترین حضور در اکسپوهای معاصر شد.

 چند روز دیگر شاهد افتتاح اکسپو ۲۰۲۵ اوزاکا بدون حضور ایران خواهیم بود.  اگرچه فرصت حضور در اکسپوی جهانی ۲۰۲۵ اوزاکای ژاپن از دست رفت اما در یک چشم بر هم زدن دوباره اکسپوی ۲۰۳۰ در نزدیکی ما و در شهر ریاض عربستان برگزار خواهد شد. اگرچه برنامه ریزی برای این رویداد از الان شاید کمی زود و رویایی باشد آنهم برای ما که برنامه ریز دقیقه نود هستیم اما باید از همین امسال قدم هایی هر چند کوچک برای حضور قدرتمندانه در اکسپو ۲۰۳۰ ریاض داشته باشیم.