چه کنیم تا به وسواس فکری و عملی دچار نشویم

در وسواس عملی تمایل و اجبار به انجام برخی رفتارها در فرد وجود دارد. به طوری که ممکن است فرد اجبار در شستن مکرر دست ها، وارسی اشیا مثل بسته بودن در، شیر اجاق گاز، یا انجام برخی رفتارهای دیگر داشته باشد. یک فرد وسواسی مجبور بود در پیاده رویی که راه می‌رفت موزائیک‌هایی که از روی آنها رد می‌شد، بشمارد. در ادامه با ما همراه باشید تا با این نوع اختلال بیشتر آشنا شوید.

وسواس فکری چیست؟

برخی از افراد مبتلا به وسواس فکری هستند. به عبارتی این افراد دارای فکرها و تصاویر ذهنی هستند که مرتب در ذهن آنها تکرار می‌شود و آنها قادر به کنترل این افکار نیستند. بیماری که مبتلا به وسواس بود. دائما با این تصویر ذهنی که عابر پیاده‌ای را با چاقو زخمی کرده است مشغله فکری داشت. این افکار و تصاویر معمولا آزار دهنده هستند و فرد از کنترل آنها احساس عجز می‌کند. این اختلال با روش های روان درمانی و دارو درمانی قابل درمان است.

علت وسواس چیست؟

دلیل وسواس دقیقا معلوم نشده است ولی از جمله اصلی ترین علل ابتلا به اختلال وسواس فکری- علمی میتوان به موارد زیر اشاره داشت.

۱) وسواس به علت سابقه خانوادگی: تحقیقات بسیاری نشان داده است، وراثت یکی از عوامل مهم در بروز وسواس است. بنابراین دلیل وسواس در افرادی که سابقه وسواس در پدر، مادر یا اقوام درجه یک والدین آنها وجود دارد بیشتر است.

۲) حوادث استرس زا در زندگی، خاطرات و عوامل محیطی: چنانچه شما به شدت به استرس واکنش نشان می دهید یا در برابر عوامل استرس زا اسیب پذیر می باشید، امکان دارد خطر ابتلا به اختلال وسواس در شما افزایش یابد.

۳) سروتونین ناکافی: بعضی محققان معتقدند دلیل وسواس، درنتیجه ی تغییرات شیمیایی در بدن است و امکان دارد دلیل زیستی داشته باشد. دلایل دیگری هم بعنوان دلیل وسواس در اشخاص ذکر شده است ولی تحقیقات هنوز برای کشف کردن دلیل وسواس در افراد ادامه دارد.

برخی از الگو‌های خاص در رفتارتان نشان می‌دهند که شما از اختلال وسواس فکری عملی رنج می‌برید.

۱) حساسیت بیش از حد در مورد نظافت: کسانی که به OCD مبتلا هستند به طور وسواسی و بیش از اندازه اهل نظافت هستند. تمیز کردن منزل اغلب یک راه کاهش ترس از میکروب یا احساس کثیف بودن است. اگر چه تمیز کردن می‌تواند به دور شدن این افکار وسواسی کمک کند، اما آن آرامش پس از تمیز کردن زمان زیادی دوام ندارد، و در غالب مواقع دفعه بعد، فرد مبتلا نیاز شدیدتری را به تمیز کردن محیط حس می‌کند.

۲) شستن دست‌ها: یکی از نشانه‌های وسواس فکری عملی شستن دست‌هاست. این کار به صورت وسواس گونه یا استفاده بیش از حد از مواد ضدعفونی‌کننده‌ دست به حدی در افراد مبتلا به OCD شایع است که یکی از دسته‌بندی‌های بیماری OCD، شویندگان نام گرفته و به طور گسترده‌ای پذیرفته شده‌است. این اصرار و میل به شستن دست‌ها معمولا ناشی از ترس از میکروب‌ها است (شایع‌ترین وسواس دیده‌شده در افراد مبتلا به OCD)، اما می‌تواند با ترس از بیمار کردن دیگران یا کثیف و غیر اخلاقی بودن نیز مرتبط باشد.

۳) داشتن برخی رفتار‌های تکراری: داشتن یک سری رفتار‌های تکراری (سه، چهار، یا حتی ۲۰ بار سر زدن به اجاق برای اطمینان از این‌که خاموش است یا نه) شایع‌ترین وسواس‌های مرتبط با OCD هستند و نزدیک به ۳۰ درصد از افراد مبتلا به این اختلال را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

می‌توان گفت که دو بار بررسی کردن چیزی که به نظرتان می‌رسد، طبیعی است. اما اگر وارسی مداوم چیز‌ها در زندگی روزانه‌ تداخل ایجاد کند (مثلا باعث شود که دیر سر قرار برسید)، یا تبدیل شود به مراسمی که بدون انجام آن حال‌ شما خوب نیست، احتمالا مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی هستید و از نشانه‌های وسواس فکری عملی است. جنیک بیمارانی دارد که مجبور هستند به عنوان مثال اجاق را دقیقا سه بار وارسی کنند.

روش های درمان وسواس

۱) روان‌درمانی: نوعی روان‌درمانی به نام درمان رفتاری-شناختی، به‌عنوان مؤثرترین شیوه‌ی درمان وسواس در هر دو مورد کودکان و بزرگسالان شناخته شده است. درمان رفتاری-شناختی، الگوهای افکار تکراری شما را به‌گونه‌ای بازسازی می‌کند که دیگر، رفتارهای تکراری و جبری شما ضرورتی نداشته باشد. این شیوه‌ی درمان، به‌صورت در معرض قراردادن تدریجی شما به یک شئ ترسناک یا ایجادکننده‌ی وسواس مانند کثیفی و آموزش روش‌های سالم برای کنارآمدن با آن انجام می‌شود.

۲) دارودرمانی: بسیاری از افراد، از داروهای خاص روان‌پزشکی استفاده می‌کنند به‌ویژه برخی داروها از قبیل داروهای ضدافسردگی که تمامی این داروها، عوارض جانبی و نکات ایمنی دارند. ممکن است شما چندین دارو را امتحان کنید تا ببینید کدام‌یک برای‌تان مفید و قابل تحمل است.

۳) مراقبت شخصی: اختلال وسواس، یک بیماری مزمن است بدین‌‌معنا که می‌تواند به‌مدت طولانی، بخشی از زندگی شما را تشکیل دهد. با این حال، مراقبت شخصی، یکی از عوامل کنترل‌کننده و تخفیف‌دهنده‌ی این اختلال می‌باشد.

۴) درمان با نوروفیدبک: موثرترین و بهترین روش درمان وسواس فکری و عملی درمان توسط نوروفیدبک و بیوفیدبک میباشد.
وسواس فکری وعملی جز آن دسته از اختلالاتی می باشد که با استفاده از دارو و مشاورهای روانشناختی نمی توان بهبودی کاملی از آن یافت . ولی خوشبختانه در حال حاضر درمان جدید نوروفیدبک و بیوفیدبک به طرز شگفت انگیزی کمک به بهبودی این اختلال می نماید. در نوروفیدبک شخص یاد می گیرد که به وسیله شرطی سازی کنشگر الگوی امواج مغزی خود را تغییر دهد